Diagnoza autyzmu
Diagnoza całościowego zaburzenia rozwojowego ze spektrum autyzmu opiera się na obserwacji zachowania dziecka oraz wymaga szczegółowego wywiadu z rodzicami lub opiekunami dziecka. Dokonywana jest zwykle w specjalistycznych Poradniach. Zespół diagnostyczny musi znać nie tylko kryteria diagnostyczne, ale też posiadać szeroką wiedzę na temat autyzmu i doświadczenie w pracy z dziećmi ze spektrum autyzmu.
Kryteria diagnostyczne
Kryteria diagnostyczne zostały opisane w stosowanej w Polsce Międzynarodowej Klasyfikacji Zaburzeń Psychicznych i Zaburzeń Zachowania ICD-10 oraz w DSM V – klasyfikacji zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, ostatnia publikacja nastąpiła 18 maja 2013 roku). Oba uznane narzędzia nie są ze sobą obecnie spójne, ale kluczowe jest rozpoznanie istotnych dla diagnozy autyzmu deficytów w sferze umiejętności społeczno-komunikacyjnych widocznych od wczesnego dzieciństwa.
Rodziców dzieci w wieku około dwóch lat powinny niepokoić następujące objawy:
- dziecko nie reaguje na wołanie po imieniu, choć słyszy dźwięki płynące z otoczenia;
- dziecko ma trudność z nawiązywaniem kontaktu wzrokowego, gdy jest on oczekiwany, np. w trakcie witania się lub żegnania lub w innych sytuacjach społecznych tego wymagających;
- dziecko nie odwzajemnia uśmiechu gdy ktoś się do niego uśmiechnie;
- dziecko nie dzieli się uwagą, czyli nie przynosi zabawek, nie pokazuje paluszkiem ciekawych dla siebie przedmiotów lub sytuacji oraz nie patrzy na to, co mu się pokazuje jako coś bardzo atrakcyjnego;
- dziecko nie wykonuje gestów typu „papa” na pożegnanie, „nie wiem”, „jaki jestem duży”, „ile mam kłopotów”, nie kręci, nie kiwa główką na „nie” ani na „tak”;
- dziecko spontanicznie nie naśladuje żadnego z rodziców ani innych bliskich mu osób, na przykład mamy gotującej zupę, prasującej, telefonującej lub majsterkującego taty;
- dziecko nie jest zainteresowane wspólną zabawą w „a kuku”, chowanego, choćby pod kocykiem, lub rzucaniem piłki do innej osoby;
- dziecko woli bawić się samo, czasem segregując lub ustawiając zabawki w określonym porządku;
- dziecko bawi się zwykle tak samo, manipulując zabawkami; nie potrafi udawać, że na przykład karmi misia;
- dziecko nie reaguje, gdy bliska mu osoba jest smutna, płacze; samo również nie domaga się ukojenia, gdy jemu stanie się coś złego;
- dziecko wykonuje dziwne ruchy, które wielokrotnie powtarza (przykładowo macha rączkami, kręci się w kółko, macha sznureczkami, …);
- dziecko ma specyficzne zainteresowania, na przykład fascynują go literki, sprzęty elektroniczne;
- dziecko potrafi bawić się w jeden i ten sam sposób przez długi czas, nie modyfikuje swojej zabawy spontanicznie, a gdy ktoś próbuje dołączyć się do jego zabawy i coś w niej zmienić – często z niej rezygnuje, odchodzi do innej;
- dziecko nie mówi lub jego mowa nie służy do komunikowania się z innymi;
- dziecko nie pokazuje na prośbę, gdzie jest jego nosek, a gdzie jest nos mamy;
- dziecko czasem powtarza niektóre zasłyszane słowa, ale nie robi tego, żeby się komunikować z innymi.
W takiej sytuacji konieczne jest zgłoszenie się do Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej, do Ośrodka Wczesnej Interwencji lub innej placówki diagnostycznej z prośbą o ocenę rozwoju dziecka. Jeżeli w wyniku postępowania diagnostycznego podejrzenie zaburzenia rozwoju u dziecka zostanie potwierdzone i rozpoznany zostanie autyzm lub inne całościowe zaburzenie rozwojowe, to jak najszybciej należy rozpocząć specjalistyczną terapię, rehabilitację i edukację w oparciu o terapię behawioralną, uznaną za najbardziej efektywną, skuteczną. Opieka i wychowanie dziecka ze spektrum autyzmu może okazać się dużym wyzwaniem dla niedoświadczonych rodziców.
